โครงการวิจัยย่อยที่ 2 : การเข้าถึงสินเชื่อ Reverse Mortgage ของผู้สูงอายุไทย
ภายใต้แผนงานวิจัย การศึกษาการจัดการทรัพย์สินสำหรับผู้สูงอายุไทย
รับผิดชอบโครงการโดย : ผศ.ดร. สุภารัตน์ ตันทนงศักดิ์กุล จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย และคณะ
สนับสนุนทุนโดย : มูลนิธิสถาบันวิจัยและพัฒนาผู้สูงอายุไทย (มส.ผส.) โดย สำนักงานการวิจัยแห่งชาติ (วช.)
บริหารจัดการโดย : มูลนิธิสาธารณสุขแห่งชาติ (มสช.)
บทคัดย่อ
การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินความต้องการใช้สินเชื่อจำนองย้อนกลับ (Reverse Mortgage) ของผู้สูงอายุไทยและปัญหาอุปสรรคในการเข้าถึงและความกังวลของผู้สูงอายุในการใช้สินเชื่อดังกล่าว โดยทำการศึกษาทั้งด้านวิจัยเชิงปริมาณด้วยการใช้แบบสอบถามกับกลุ่มตัวอย่างผู้ที่มีอายุระหว่าง 55-70 ปี จำนวน 148 ตัวอย่าง และวิจัยเชิงคุณภาพด้วยการสัมภาษณ์ผู้สูงอายุที่ใช้บริการสินเชื่อดังกล่าวระหว่างกรกฎาคม 2562 ถึง กุมภาพันธ์ 2563 โดยผลการศึกษาพบว่ากลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่ 65.07% ไม่รู้จักและไม่เคยได้ยินสินเชื่อจำนองย้อนกลับมาก่อน ในขณะที่หลังจากที่ผู้สูงอายุได้รับความรู้เกี่ยวกับสินเชื่อ และได้มีเวลาในการพิจารณาอย่างละเอียดร่วมกับสมาชิกในครอบครัว พบว่า 51.02% ของกลุ่มตัวอย่างสนใจใช้สินเชื่อจำนองย้อนกลับ โดยผู้ที่สนใจใช้ส่วนใหญ่ให้เหตุผลว่าอาจมีความจำเป็นต้องใช้เงินเพื่อดำรงชีพในอนาคต อย่างไรก็ตาม การศึกษาพบว่าในกรณีที่มีความจำเป็นต้องการใช้เงิน ผู้สูงอายุส่วนใหญ่เลือกขอความช่วยเหลือจากลูกหลานเป็นลำดับแรก รองลงมาคือการขายทรัพย์สินที่ไม่ใช่บ้าน ต่อมาจึงพิจารณาการใช้สินเชื่อเป็นลำดับถัดไป สำหรับผู้ที่ไม่สนใจสินเชื่อจำนองย้อนกลับนั้น ส่วนใหญ่ให้เหตุผลว่าต้องการเก็บบ้านไว้เป็นมรดกสำหรับบุตรหลาน จากการวิเคราะห์โดย Logistic Regression พบว่าปัจจัยที่กำหนดความต้องการใช้สินเชื่อขึ้นอยู่กับ สถานะภาพการเป็นโสดและทัศนะคติในเรื่องการไม่ต้องการก่อหนี้สินในยามชรา จากการสัมภาษณ์ผู้สูงอายุที่ใช้บริการสินเชื่อ ส่วนใหญ่เป็นผู้ที่มีการศึกษาสูง มีสถานภาพโสดหรือหม้าย และไม่ได้อาศัยกับบุตรหลาน งานวิจัยได้เสนอแนะการปรับปรุงสินเชื่อจำนองย้อนกลับให้ตอบสนองความต้องการของผู้สูงอายุไทยมากขึ้น โดยภาครัฐและธนาคารที่ให้บริการอาจจะต้องพิจารณาเรื่องการเพิ่มทางเลือกการจ่ายเงินให้แก่ผู้สูงอายุ การลดอัตราดอกเบี้ย การเพิ่มอัตราวงเงินกู้ต่อมูลค่าหลักประกัน และการจัดให้มีการประกันสินเชื่อจำนองย้อนกลับ (Reverse Mortgage Insurance)
คำสำคัญ: ผู้สูงอายุไทย \ ชุมชน \ สินเชื่อ Reverse Mortgage